Dobór węży hydraulicznych

Manuli
Agata Pinkas
17.10.2016

 

Przewody hydrauliczne i elementy złączne stanowią istotny element każdego układu hydraulicznego. Ich prawidłowy dobór ma zatem zasadniczy wpływ na poprawną pracę układu, a także bezpieczeństwo użytkowania maszyn i obsługującego je personelu.

Hydrauliczne połączenia elastyczne spełniają w instalacjach różne funkcje, np. umożliwiają wykonywanie określonych ruchów przez maszyny i urządzenia przy jednoczesnym ciągłym doprowadzaniu/odprowadzaniu medium oraz izolują od wibracji czy naprężeń pochodzących od pracujących urządzeń. Łączy je jedno: są potencjalnie słabym ogniwem instalacji, często zagrożonym uszkodzeniem generowanym przez przewodzone medium lub czynniki zewnętrzne (uszkodzenie mechaniczne, temperaturę, czynniki chemiczne itp.). Dlatego niezwykle ważne jest prawidłowe dobranie przewodu hydraulicznego do konkretnego zadania, układu hydraulicznego oraz środowiska pracy.

Parametry doboru
Dobór węża należy rozpocząć od określenia miejsca jego zastosowania i medium, które będzie przewodzić. Rodzaj cieczy przepływającej ma wpływ na rozwiązanie materiałowe: do przewodzenia olejów, paliwa, substancji chemicznych, rozpuszczalników czy nawet wody należy stosować materiały odporne na ich działanie.

Kolejnym niezwykle ważnym czynnikiem doboru jest ciśnienie występujące w układzie: ciśnienie robocze przewodu hydraulicznego nie może być mniejsze od rzeczywistego ciśnienia panującego w układzie. Koniecznie trzeba zidentyfikować charakterystykę ciśnienia z uwzględnieniem wszystkich nagłych skoków oraz ekstremalnych wartości. Wartość ciśnienia narastającego gwałtownie, a także krótkotrwałego ciśnienia uderzeniowego musi być niższa od dopuszczalnego ciśnienia dla danego węża hydraulicznego.

Następny krok to wybór rozmiaru: poprawne zwymiarowanie jest niezbędne do zapewnienia odpowiedniego przepływu i prędkości medium w danej aplikacji, a także pozwala do minimum zmniejszyć straty ciśnienia i uniknąć ryzyka uszkodzeń w przypadku wytwarzania się ciepła lub nadmiernie turbulentnego przepływu. Określenie średnicy wewnętrznej węża ma także istotne znaczenie dla utrzymania prawidłowej prędkości przepływu płynu hydraulicznego w układzie.

Kolejny czynnik, który należy uwzględnić, to temperatura – zarówno medium, jak i otoczenia. Bardzo wysoka bądź niska temperatura otoczenia i układu może powodować pęknięcia lub inne uszkodzenia powłoki przewodu, rury wewnętrznej czy zbrojenia, co powoduje osłabienie materiału i może skrócić czas użytkowania elementu.

Mając ustalone powyższe parametry, należy ocenić, czy minimalny promień zagięcia węża dla wybranej średnicy jest wystarczający. Minimalny dopuszczalny promień zagięcia określany jest względem osi węża (ilustracja na sąsiedniej stronie). Jest to parametr konstrukcyjny podawany przez producenta, którego przekroczenie jest niedopuszczalne i prowadzi do uszkodzenia przewodu.

Trzeba pamiętać, że aby wąż mógł pracować, musi być zamocowany na istniejących króćcach armatury lub wyposażony w odpowiednie złącza. Występujący w układzie rodzaj końcówek może wymagać użycia określonego typu węża i grubości ścianki. Dobór końcówki (łącznika) ma także ogromne znaczenie dla funkcjonalności i trwałości całego układu.

W niektórych zastosowaniach (np. ciecz chłodząca lub grzewcza) istotne znaczenie mogą mieć także specyficzne czynniki, takie jak cykliczne wykonywanie określonego ruchu lub występowanie impulsowych zmian ciśnienia. W innych aplikacjach wąż musi wytrzymać sytuacje awaryjne i przenosić bez rozszczelnienia duże siły. Jeśli stosowany odcinek węża jest dość długi, może okazać się, że konieczne będzie wzięcie pod uwagę wartości tłumienia przepływu zależnej nie tylko od średnicy nominalnej węża, ale również od jego typu.

Niekiedy układ hydrauliczny funkcjonuje w środowisku, w którym istotna jest elektryczna przewodność właściwa elementów. Niektóre aplikacje wymagają, aby węże hydrauliczne były nieprzewodzące, by zapobiec porażeniom prądem elektrycznym, zaś inne – by węże, złącza i elementy sprzęgające miały wystarczającą przewodność do odprowadzania ładunków statycznych.

Standardowe oznaczenia
Ze względu na to, że przy wyborze węża hydraulicznego należy uwzględnić tak wiele zmiennych, przyjęto standardy pozwalające określić, z jakim wężem mamy do czynienia. Oznaczenie składa się z kilku segmentów, z których każdemu przypisano zestaw wskaźników objaśniających.

Litery A oraz B wskazują na rodzaj końcówek z lewej i prawej strony przewodu. Jeśli zamiast nich w nazwie występuje P lub H, oznacza to, że liczba wyrażona jest w systemie metrycznym. Z kolei tam, gdzie przewody hydrauliczne oznaczone są literami C i G, mamy do czynienia z systemem calowym.

Końcówki także mają różne oznaczenia. Przykładowo, P0 określa końcówkę oczkową, zaś P7 – końcówkę wtykową. Symbol C2 oznacza końcówkę z gniazdem 60° i gwintem BSP.

Kolejną pozycję stanowi oznaczenie określające, pod jakim kątem wygięta jest końcówka po lewej stronie przewodu. W tym przypadku wartość kolejnych kątów opisana jest następującymi po sobie liczbami. I tak 1 oznacza końcówkę prostą, 2 – zgiętą o 90°, 3 – o 67,5°, zaś 8 – o 75°.

Także typ węża oznaczony jest według podobnego schematu. Cyfra 1 oznacza węże jednooplotowe, 2 to wąż dwuoplotowy, a 3 – wielospiralny. Cyfrą 6 oznacza się węże teflonowe.

Kolejne oznaczenie to wyróżnik określający średnicę przewodu hydraulicznego. Następująca po nim liczba oznacza zaś długość przewodu wyrażoną w milimetrach. Należy pamiętać, że w tym ostatnim przypadku akceptowana tolerancja wykonania to około 5 mm dla węży krótszych niż 30 cm, 10 mm dla węży krótszych niż metr oraz ok. 1% dla przewodów, których długość przekracza 3 m.

Warto zwrócić także uwagę na określenie wskazujące kąt skręcania końcówek oraz wielkość tego kąta wyrażoną w stopniach.

Odszyfrowanie oznaczeń nie jest łatwe, szczególnie dla osób niewyćwiczonych w tej sztuce. Wszystkie są standardowe i można je znaleźć w stosownych tabelach. Jednak większość producentów w swoich katalogach dokładnie opisuje wszystkie parametry oferowanych przewodów hydraulicznych, co znacznie ułatwia wybór odpowiedniego rozwiązania.

O Autorze

Tagi artykułu

Chcesz otrzymać nasze czasopismo?

Zamów prenumeratę