W przemyśle przetwórczym pracuje już niemal co trzecia osoba zatrudniona w kraju, jednocześnie jednym z największych wyzwań, jakie stoją przed firmami jest znalezienie odpowiednich pracowników – wynika z najnowszego badania KPMG pt. „Inwestycje przedsiębiorstw produkcyjnych działających w Polsce” przeprowadzonego na próbie ponad 250 przedsiębiorstw produkcyjnych działających w Polsce.

Firmy produkcyjne zaliczane do grupy przetwórstwa przemysłowego stanowią niezwykle istotny filar polskiej gospodarki. Pracuje w nim aż 29% wszystkich zatrudnionych w Polsce. Przedsiębiorstwa produkcyjne odpowiadają za ok. 16-18% PKB i z roku na rok ten udział wzrasta.

Większość firm produkcyjnych pozytywnie ocenia swoją sytuację

Jak wynika z badania KPMG aż 76% przedsiębiorstw produkcyjnych w Polsce ocenia swoją sytuację jako dobrą lub bardzo dobrą. Jedynie 2% respondentów uznało kondycję firmy jako złą. Blisko 60% przedsiębiorstw produkcyjnych w swojej strategii na najbliższy rok zakłada wzrost.

– Priorytetem większości producentów, którzy wzięli udział w badaniu KPMG, będzie zwiększenie udziału na obecnych rynkach lub strategia oparta na zdobywaniu nowych rynków i wprowadzaniu nowych produktów. Jedynie 8% firm w swojej strategii przewiduje ograniczenie skali działalności. Jednocześnie większość badanych firm przyznała, że zmiany polityczno-gospodarcze w krajach Unii mają wpływ na ich perspektywy rozwoju – mówi Rafał Wiza, partner, szef zespołu private equity w KPMG w Polsce.

Firmy produkcyjne odpowiadają za ponad 1/3 nakładów inwestycyjnych w Polsce

W ostatnich latach nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach zajmujących się przetwórstwem przemysłowym zwiększały się średnio o 11% w skali roku. Warto zauważyć, że nakłady te rosły szybciej niż ogółem w gospodarce i całym przemyśle.

– Średni udział inwestycji dokonywanych przez firmy przetwórstwa przemysłowego w całkowitych nakładach inwestycyjnych w Polsce w I kwartale 2017 r. wyniósł 34%, natomiast w 2016 r. – 39%. Dane te świadczą o istotnym znaczeniu przetwórstwa dla polskiej gospodarki, tym bardziej, że w 2016 r. sektor ten utrzymał dodatnią dynamikę wobec ogólnego spadku nakładów inwestycyjnych w gospodarce i przemyśle ogółem – mówi Anna Sińczuk, partner w dziale doradztwa podatkowego w KPMG w Polsce.

Łączne nakłady inwestycyjne firm przetwórstwa przemysłowego w 2016 r. wyniosły 47,4 mld zł. Pod względem wartości najwięcej inwestowały branże chemiczne, elektromaszynowa i spożywcza.

7 na 10 firm planuje rozszerzyć swoją działalność w Polsce

Wśród badanych firm produkcyjnych dominuje sprzedaż na rynek krajowy, która jest podstawowym źródłem przychodów dla 54% przedsiębiorstw. Ponad 70% firm produkcyjnych obecnych w Polsce zamierza rozszerzyć swoją działalność na rynku krajowym w ciągu najbliższego roku.

Na przestrzeni ostatnich 4 lat istotnie wzrosło znaczenie zagranicznych rynków dla firm produkcyjnych działających w Polsce. Najbardziej popularne są niezmiennie kraje Europy Zachodniej i Europy Środkowo-Wschodniej – jest tam obecnych odpowiednio 74% i 59% badanych firm produkcyjnych z Polski. Przedsiębiorcy coraz częściej jednak otwierają przedstawicielstwa i fabryki także na dalszych geograficznie rynkach. Warto zwrócić uwagę, że połowa przedsiębiorstw zamierza zwiększyć swój udział na rynkach Azji i Pacyfiku oraz Ameryki Północnej.

– Na popularności wśród producentów najbardziej zyskują Afryka oraz Ameryka Południowa, gdzie zaobserwowano wzrost liczby przedsiębiorstw działających na tych rynkach o odpowiednio 5 i 6 p.p. w porównaniu z wynikami analogicznego badania przeprowadzonego przez KPMG w 2013 r. Do branż najaktywniej działających za granicą należą elektromaszynowa, chemiczna oraz metalowa. Z kolei najbardziej ekspansywne są branże spożywcza, metalowa oraz chemiczna. Rozwijają się bardzo dynamicznie i w zdecydowanej większości planują rozszerzenie swojej działalności zarówno na rynku krajowym, jak i zagranicznym – mówi Rafał Wiza.

Blisko 1/3 firm planuje otworzyć nowy zakład produkcyjny w ciągu 2-3 lat

Z badania przeprowadzonego przez KPMG wynika, że przedsiębiorstwa produkcyjne będą inwestować przede wszystkim w maszyny i urządzenia, czyli aktywa pozwalające na zwiększenie mocy produkcyjnych oraz poziomu sprzedaży. W ciągu następnych 2-3 lat 27% ankietowanych planuje inwestować w nowe zakłady produkcyjne. Zdecydowana większość przedsiębiorstw chce otworzyć zakład w Polsce (78% planujących otwarcie nowego zakładu).

– Bliskość kluczowych europejskich rynków, coraz lepsza infrastruktura oraz wciąż relatywnie tania i dobrze wykwalifikowana siła robocza to zdecydowane przewagi, które zachęcają do inwestowania w naszym kraju. Co dziesiąta firma planuje otwieranie zakładów za granicą, a 9% przedsiębiorców rozważa otwarcie ich zarówno w Polsce, jak i na rynkach zagranicznych. Najbardziej nastawionym na ekspansję zagraniczną jest sektor spożywczy, w którym prawie co piąta firma biorąca udział w badaniu planuje otwarcie zakładu poza granicami kraju – mówi Kiejstut Żagun, dyrektor w dziale doradztwa podatkowego, szef zespołu ds. ulg i dotacji w KPMG w Polsce.

Spora część nakładów finansowych badanych firm będzie przeznaczona na inwestycje w maszyny i urządzenia. Ponad 60% firm przetwórstwa przemysłowego deklaruje wzrost wydatków na środki trwałe, a 52% zamierza wprowadzić istotne optymalizacje lub zmiany w procesach biznesowych w ciągu najbliższego roku. Firmy planują także inwestować w kapitał ludzki. Aż 50% badanych przedsiębiorców przewiduje, że zatrudnienie w ich firmach w całym 2017 r. będzie większe w porównaniu z rokiem ubiegłym. Wzrost zatrudnienia najczęściej szacowany jest na ok. 10%.

Najwięcej firm planujących wzrost zatrudnienia prowadzi działalność w branży metalowej (63% firm) i chemicznej (60%). W porównaniu z wynikami badania z 2013 r. wyraźnie widać, że przedsiębiorstwa produkcyjne w większości nastawione są na wzrost zatrudnienia, podczas gdy 4 lata temu zorientowane były głównie na utrzymaniu aktualnej liczby pracowników.

Firmy produkcyjne inwestują w innowacyjność

Aż 6 na 10 firm produkcyjnych wprowadzi lub wprowadziło na rynek nowe lub istotnie ulepszone produkty. Jednocześnie aż co trzecia firma w bieżącym roku zwiększy nakłady w obszarze badawczo-rozwojowym. Warto zaznaczyć, że najczęściej inwestycje w ten obszar planują bardzo duże firmy.

– Firmy działające w sektorze przetwórstwa przemysłowego w Polsce są świadome potrzeby strategicznego spojrzenia na aspekty związane z bazą produktową, dostrzegają możliwości wzrostu i rozwoju dzięki wprowadzanym innowacjom i ulepszaniem swoich produktów. Większość przedsiębiorstw przeznaczy na badania i rozwój ponad 10% więcej środków, niż w roku ubiegłym, przy czym u ok. 9% przebadanych firm, nakłady te będą co najmniej dwukrotnie wyższe. Nie bez znaczenia jest też fakt, że co trzecia badana firma planuje zwiększenie zatrudnienia w obszarze badawczo-rozwojowym – mówi Kiejstut Żagun.

1/4 respondentów wskazała, że planuje wdrożyć rozwiązania wpisujące się w trend czwartej rewolucji przemysłowej. Badane przedsiębiorstwa najbardziej zainteresowane są nowoczesnymi systemami wytwarzania (58%), robotyką (52%), Big Data i analizą danych w czasie rzeczywistym (32%) oraz cyberbezpieczeństwem (26%).

Biurokracja i nadmierne wymogi administracyjne barierami dla firm

Z odpowiedzi udzielonych przez firmy produkcyjne wynika, że przedsiębiorstwa chętnie korzystają z zachęt inwestycyjnych oferowanych przez państwo. Z takich instrumentów w 2016 r. skorzystało 41% badanych firm, a w obecnym roku planuje skorzystać lub już to zrobiło 56%.

Mniej niż co trzecia ankietowana firma wskazuje na istnienie utrudnień, które mogą negatywnie wpływać na skalę inwestycji dokonanych w najbliższym roku. Spośród barier inwestycyjnych odczuwanych przez firmy produkcyjne, najczęściej wskazywane przez przedsiębiorców są: biurokracja i nadmierne wymogi administracyjne oraz ryzyko związane z sytuacją ekonomiczną w kraju i na świecie. Wydarzenia ostatnich miesięcy w Europie i na świecie spowodowały, że przedsiębiorstwa operują w stanie zwiększonej niepewności.

Co trzecia osoba zatrudniona w Polsce pracuje w przemyśle przetwórczym

W przemyśle przetwórczym pracuje niemal co trzecia osoba zatrudniona w Polsce oraz aż 85% zatrudnionych w przemyśle ogółem. Po niewielkim spadku liczby pracowników w 2013 r. w kolejnych latach zatrudnienie w firmach przetwórstwa przemysłowego ciągle wzrastało w tempie szybszym niż w pozostałych gałęziach gospodarki. Także prognozy na 2017 r. są optymistyczne.

W pierwszym kwartale przeciętna liczba zatrudnionych osób w przetwórstwie przemysłowym wyniosła 2,265 mln osób, a biorąc pod uwagę obecny trend, liczba ta może jeszcze wzrosnąć. Przeciętne wynagrodzenie oferowane w firmach przetwórstwa przemysłowego jest nieznacznie niższe niż w całej gospodarce i wynosi 94% średniej w przemyśle ogółem i 98% średniej dla kraju. Pensje w firmach przetwórczych przez ostatnie kilka lat charakteryzowały się jednak wyższą średnioroczną stopą wzrostu (4% rocznie). W 2016 r. średnia pensja w tym sektorze wynosiła 4 055 zł brutto.

Problemy firm ze znalezieniem wykwalifikowanych pracowników

Jednym z największych problemów, z jakimi borykają się firmy produkcyjne, jest trudność ze znalezieniem odpowiednich pracowników. Wśród najbardziej poszukiwanych są pracownicy produkcyjni (81% firm chce zatrudnić takie osoby), inżynierowie oraz wysoko wykwalifikowani specjaliści (58%).

Ograniczony dostęp do wyspecjalizowanej kadry to stosunkowo nowa sytuacja dla polskich firm. Rozwiązanie tego problemu będzie wymagało inicjatywy i wysiłku by dotrzeć do potencjalnych pracowników, np. poprzez podejmowanie współpracy ze szkołami zawodowymi, technicznymi i uczelniami wyższymi. Jednocześnie przedsiębiorcy będą zmuszeni więcej inwestować w pracowników.

Źródło: KPMG