Pasy napędowe - serwisowanie

Stomil Sanok

Napędy pasowe osiągają obecnie bardzo wysokie stopnie sprawności i przenoszą znaczne moce. Ich zalety, m.in. energooszczędność, łatwy montaż, niska cena, łatwe dopasowanie do potrzeb aplikacji, wysoka zdolność pochłaniania wstrząsów oraz brak zużycia smarów, sprawiają, że rośnie zainteresowanie wykorzystaniem pasów napędowych w miejsce napędów łańcuchowych. Postępujące zwiększanie wydajności, żywotności i niezawodności pasów sprawia jednak, że rosną wymagania związane z ich prawidłowym serwisowaniem.

Od prawidłowej pracy przekładni pasowej i oczywiście samego pasa zależy prawidłowa i bezawaryjna praca maszyny oraz ostatecznie – ciągłość procesu produkcyjnego, w którym wykorzystywana jest ta maszyna. Na serwis pasów napędowych składa się kilka czynników, z których do najważniejszych należą: właściwy wybór pasa, jego odpowiednie napięcie, prawidłowa identyfikacja ewentualnych usterek
i właściwa konserwacja.

Wybór pasa
W odpowiednim doborze pasów kluczowymi parametrami odpowiedzialnymi za ich prawidłową pracę są profil (rozmiar przekroju), długość oraz konstrukcja zależna od aplikacji w której pas będzie pracował. Dopasowując pas napędowy, należy kierować się takimi czynnikami, jak moc, obroty silnika, średnice kół pasowych, przełożenie, środowisko, w jakim będzie pracował (pyły, zanieczyszczenia itp.), ułożenie napędu, odległości pomiędzy osiami, wykorzystanie rolki napinającej, moment rozruchowy, liczba planowanych włączeń, a także czas i charakterystyka pracy. Dobór pasów, szczególnie w nietypowych lub dopiero projektowanych aplikacjach, jest procesem trudnym. Dlatego, projektując lub optymalizując istniejący układ napędowy, coraz częściej korzysta się ze specjalistycznego oprogramowania. Współczesne informatyczne narzędzia inżynierskie pozwalają na stosunkowo łatwy dobór najlepszych rozwiązań przeniesienia mocy przez wskazany napęd, a co więcej pozwalają także wyliczyć szacunkową wydajność projektowanego napędu pasowego oraz opracować szczegółowy plan konserwacji, który ma znaczący wpływ na wydajność
i czas eksploatacji napędu.

Przede wszystkim napięcie
Odpowiednie przenoszenia mocy, a także trwałość samego pasa (oraz pozostałych elementów przekładni i napędu) zależą przede wszystkim od właściwego napięcia pasów. Prawidłowy naciąg pasa powinien pozwalać na poślizg koła pasowego o wartości 1%. Zbyt duży naciąg powoduje nadmierne obciążenie cięgna pasa, czego skutkiem jest zmniejszenie trwałości pasa oraz szybsze zużycie łożysk wałów. Z kolei zbyt małe napięcie pasa spowoduje szybsze jego zużycie w wyniku nadmiernych poślizgów.

Do zakładania pasów nie należy używać żadnych przyrządów pomocniczych. Tę czynność powinno się wykonać ręcznie przy najmniejszym rozstawie kół pasowych. Po nałożeniu pasów regulacji podlega ich naciąg. Następnie należy uruchomić nieobciążoną przekładnię i po krótkim czasie sprawdzić i ewentualnie wyrepierwszych godzin pracy ulega rozciąganiu. Po pewnym czasie wymagana jest kontrola i korekta naciągu pasa. Naciąg pasów w warunkach normalnej eksploatacji należy okresowo kontrolować
i korygować.

Kontrola przekładni pasowych i napięcia pasów powinna być rutynową czynnością w trakcie przeglądów maszyn i urządzeń przemysłowych. Pomiaru naciągu pasa można dokonywać metodami statycznymi - gdzie mierzy się wartość ugięcia pasa pod działaniem siły kontrolnej, dynamicznymi – sprawdzeniu podlega poślizg na kole pasowym, a także za pomocą coraz popularniejszych przyrządów do rejestracji
i pomiaru częstotliwości drgań cięgna pasa.

W celu przeniesienia określonej mocy pas musi pracować z odpowiednim dociskiem do kół pasowych. Odpowiedni docisk uzyskuje się różnymi metodami. Przykładowo, przy napędach ze zmiennym rozstawem osi zwiększa się odległość między osiami. W innych przypadkach – przy zastosowaniu ruchomej rolki naprężającej. Przy napędach ze stałym rozstawem osi i brakiem rolki naprężającej zakłada się na przekładnię pas z odpowiednim skróceniem.

Przed pierwszym założeniem płaskiego pasa napędowego należy sprawdzić równoległość wałów kół pasowych oraz to, czy koła leżą w jednej płaszczyźnie. W przypadku kół z kilkoma rowkami klinowymi wzajemne przesunięcie rowków współpracujących kół nie może przekraczać 0,25% odległości między ich osiami. Natomiast dopuszczalna nierównoległość położenia osi kół przekładni nie powinna być większa niż 1 mm na każde 100 mm długości osi.

Właściwa eksploatacja
Najczęstszą przyczyną zerwania pasa jest jego uszkodzenie, dostanie się ciał obcych do napędu lub jego gwałtowne zatrzymanie. Zerwanie pasa to jednak ostateczność – odpowiednia konserwacja i prawidłowo realizowane przeglądy powinny zapobiec takim zdarzeniom. Uszkodzenia pasów napędowych mają wiele przyczyn. Jedną z nich są warunki pracy - jeżeli pas jest narażony na działania środków smarnych lub chemii przemysłowej, może dojść do odklejania tkaniny owijkowej, spęczenia gumy lub stwardnienia i pęknięcia owijki pasa. Mogą być również wynikiem działania kurzu oraz zbyt wysokiej temperatury. Częstą przyczyną uszkodzeń pasów są także miejscowe starcia powierzchni bocznych, spowodowane jego nieprawidłowym naprężeniem i blokowaniem się koła napędzanego. Z kolei jednostronne zużycie pasa na powierzchni bocznej może być skutkiem zbyt dużej odległości osi kół pasowych. Zdarzają się również przypadki wcześniejszego zużycia powierzchni bocznych na całej długości pasa. W celu wyeliminowania tego niepożądanego zjawiska należy sprawdzić wartości momentu rozruchowego oraz zbadać, czy przyczyną uszkodzeń nie są krótkotrwałe przeciążenia przekładni. Zbyt mała średnica rolki napinającej może z kolei spowodować poprzeczne pęknięcia pasa na spodniej stronie (choć równie często uszkodzenie tego rodzaju wynika ze zbyt dużego poślizgu, oddziaływania substancji chemicznych lub nadmiernego naprężenia pasa).

Nowoczesne pasy napędowe w zasadzie nie wymagają stosowania środków impregnacyjnych. Specjalne środki służące poprawie ich przyczepności do kół pasowych można stosować jednak w przypadkach dużych obciążeń i występowania poślizgów.Pasy z okładzinami syntetycznymi, takimi jak tworzywo, tkanina czy guma, powinny być co pewien czas odkurzone, odtłuszczone, ewentualnie obmyte ciepłą wodą z dodatkiem zalecanych przez producenta detergentów oraz poddane procesowi odprężenia.

Pasy mogą również naciągać się nierównomiernie. Przyczyną takiej usterki często są wadliwie wykonane rowki kół. Zdarza się, że nierównomierne naciąganie pasów spowodowane jest użyciem zestawu złożonego z pasów o złej jakości. Warto pamiętać, aby w przekładniach wielopasowych stosować wyłącznie zespoły pasów, które zostały wyselekcjonowane i skompletowane na podstawie tolerancji wykonania. W przypadku uszkodzenia jednego z pasów takiej przekładni zawsze wymienia się komplet pasów.

Często popełnianym przez użytkowników błędem jest też przekonanie, że pas jednego typu i rodzaju może być uniwersalny, stosowany niezależnie od cech maszyny. Pokutuje też opinia, że wytrzymałość pasa jest pochodną jego grubości, co przy współczesnych materiałach wykorzystywanych w ich produkcji dawno przestało być prawdą.

Pomimo współczesnej metodologii i nowoczesnych systemów pomiarowych nadal główną przyczyną problemów z przekładniami pasowymi są błędna ocena warunków pracy pasa i pomyłki pomiarowe (np. nieuwzględnianie naprężania pasa lub niestaranność w pomiarze) oraz jego niewłaściwa eksploatacja.

Tagi artykułu

Chcesz otrzymać nasze czasopismo?

Zamów prenumeratę