„W 2013 r. zmieniała się struktura wytwarzania energii z powodu wzrostu mocy zainstalowanej m.in. źródeł wiatrowych. Zwiększona podaż przyczyniła się do spadku cen energii elektrycznej, a zmiany na rynku gazu do poprawy konkurencyjności. Zjawiska te można zatem zakwalifikować, jako pozytywne z punktu widzenia Klienta” – komentuje Łukasz Musiałkiewicz, Senior Manager, Strategia Zakupu Energii i Zarządzanie Portfelem Sprzedaży z RWE Polska S.A.

Wahania cen na rynku praw majątkowych (certyfikatów)
Według danych opublikowanych przez Urząd Regulacji Energetyki do końca 2012 roku nadwyżka nieprzedłożonych do umorzenia certyfikatów wyniosła 4,7 TWh. Ten ogromny przyrost mocy wcześniej czy później musiał doprowadzić do spadku ceny, który pogłębiał się wraz z przyrostem zakumulowanych i nieumorzonych praw majątkowych. 14 lutego 2013 roku cena zielonych certyfikatów spadła do rekordowo niskiego poziomu 100,48 zł/MWh. Następnie w wyniku chwilowego wzrostu popytu - związanego z wypełnianiem przez spółki swojego obowiązku za 2012 rok – ceny odbiły się i pod koniec lutego osiągnęły poziom 171,82 zł/MWh. Obrót żółtymi i czerwonymi prawami majątkowymi praktycznie ustał z chwilą wypełnienia przez przedsiębiorstwa obowiązku za rok 2012. Pod koniec notowań ich cena drastycznie spadła. W przypadku tych pierwszych cena spadła z poziomu około 125 zł/MWh na początku roku do minimalnego poziomu 43,73 zł/MWh. Cena czerwonych już na samym początku roku była rekordowo niska, wynosiła bowiem 2,38 zł/MWh na pierwszej sesji 2013 roku, następnie zanotowała niewielkie odbicie, przebijając barierę 5 zł/MWh w połowie lutego, by w późniejszym okresie ponownie spaść.

Producenci energii elektrycznej ze źródeł opalanych metanem nie muszą się obawiać o przyszłość swoich inwestycji. Przejrzyste regulacje i odpowiednie dopasowanie poziomu opłaty zastępczej do obowiązku umorzenia certyfikatów zapewniły stabilność mechanizmu wsparcia. Przy poziomie opłaty zastępczej wynoszącym 60 zł/MWh za 2013 rok średnia cena za fioletowy certyfikat wyniosła 58,23 zł/MWh, odchylając się w ciągu roku zaledwie o 3%. Pokazuje to, jak bardzo przejrzystość prawa może wpływać na poprawne funkcjonowanie Rynku Praw Majątkowych.

Wiatraki zakręciły cenami energii elektrycznej

W roku 2013 łączna moc zainstalowana w energetyce wiatrowej wzrosła o 893 MW do 3 390 MWh.
W ujęciu rocznym dało to generację wiatrową na poziomie 5,5 TWh, co oznacza przyrost ponad 1,0 TWh rok do roku. Z danych Krajowego Systemu Elektroenergetycznego wynika, że roczna produkcja energii elektrycznej kształtowała się na poziomie 158,7 TWh i była zaledwie o 0,6 TWh wyższe niż w roku 2012. Systematyczny wzrost produkcji energii elektrycznej ze źródeł wykorzystujących wiatr oraz stabilna praca elektrowni konwencjonalnych (brak długotrwałych awarii) w ciągu roku wpłynęły na utrzymywanie się nadpodaży i miały wpływ na poziom cen.

Średnia cena godzinowa na Rynku Dnia Następnego (SPOT) Towarowej Giełdzie Energii wynosiła w 2013 r. 153,82 zł/MWh, co oznacza spadek około 13% w relacji do roku 2012. Najwyższy poziom cen w tym okresie odnotowano w styczniu − średnia cena na rynku SPOT wyniosła 166,47 zł/MWh. Najtaniej było w grudniu − 140,12 zł/MWh. Natomiast średnia cena dla kontraktu rocznego (typu BASE) na TGE z dostawą na rok 2014 wyniosła 156,5 zł/MW i była niższa o prawie 16% od ceny kontraktów zawieranych na rynku TGE na rok 2012. Najniższą cenę dla kontraktu rocznego odnotowano w lipcu i wyniosła ona 145,15 zł/MWh.

Rynek gazu na giełdzie dopiero powstaje

Najważniejszą zmianą dla rynku gazu w 2013 r, było wprowadzenie obliga gazowego, czyli nakazu sprzedaży tego surowca przez giełdę – obecnie wynosi ono 40%, ale od 1 stycznia 2015 r. wzrośnie do 55%. Przyczyni się to do dalszego rozwoju konkurencyjnego rynku gazu ziemnego w Polsce.

Pomimo wprowadzenia nowych przepisów obroty giełdy towarowej produktami gazowymi zarówno na rynku SPOT jak i na rynku terminowym wciąż są niskie. Głównym powodem takiej sytuacji jest niewielka aktywność stron podaży i popytu na gaz. Strona popytowa jest ograniczona zawartymi przez przedsiębiorstwa długoterminowymi umowami z Polskim Górnictwem Naftowym i Gazownictwem (PGNiG), z ograniczoną możliwością skorzystania z alternatywnych źródeł zakupu gazu. Łączny wolumen obrotu na Rynku Dnia Następnego (SPOT) gazu wyniósł 424 700 MWh, co stanowi zaledwie około 0,28% polskiego rynku gazu. Średnioważona cena gazu na rynku SPOT w 2013 roku wyniosła około 116,74 zł/MWh. Obrót na kontraktach terminowych na rok 2014 wystąpił tylko w pięciu dniach sesyjnych, a łączny wolumen wyniósł 219 000 MWh przy średniej cenie na poziomie 114,70 zł/MWh.

Kolejnymi krokami w liberalizacji rynku gazu będzie stopniowe uwalnianie cen sprzedaży gazu dla odbiorców końcowych oraz planowanie otwarcie gazoportu w Świnoujściu na przełomie 2014 i 2015 r. Powinno się to przyczynić do dalszej poprawy konkurencyjności na rynku.

Regulacje napędzają zmiany

2013 r. można również uznać za początek rozwoju energetyki prosumenckiej w Polsce, ponieważ zostały wprowadzone przepisy umożliwiające osobom fizycznym sprzedaż energii wyprodukowanej w należących do nich źródeł odnawialnych. Zdaniem przedstawicieli branży nakaz zakupu energii wytworzonej w mikroinstalacjach po cenie 80% lub 100% ceny sprzedaży energii elektrycznej z poprzedniego roku kalendarzowego, może zniechęcać do inwestowania w tego typu źródła ze względu na zbyt niską cenę.

Dla całej branży energetycznej regulacje w 2014 r. również będą istotne. Na pierwszą połowę roku planowany jest powrót wsparcia dla kogeneracji oraz finalizacja prac nas rządowym projektem ustawy o OZE.

Rola giełdy coraz ważniejsza dla rynku energii

TGE odgrywa już znaczącą rolę w handlu energią elektryczną i na pewno będzie dalej wspierać rozwój obrotu gazem ziemnym. W kolejnych latach na giełdę zostaną wprowadzone nowe produkty. Pojawiają się również pomysły związane z instrumentami finansowymi opartymi na energii elektrycznej i gazie, paliwach czy też z rozpoczęciem notowań indeksu węglowego. Jeśli inwestorzy zainteresują się rynkiem energii, to można oczekiwać znacznego wzrostu obrotów.