Sprzęgła – budowa, rodzaje, zastosowania

Sprzęgło jest mechanizmem, którego zadanie polega na połączeniu dwóch, niezależnie osadzonych wałów w celu przekazywania momentu obrotowego. Poprzez sprzęgło wał czynny, czyli napędowy, przenosi ruch obrotowy na wałek bierny, tj. napędzany, wprowadzając w ruch napędzane urządzenie (rys. 1). Z astosowanie sprzęgieł w mechanice jest bardzo szerokie. Wszyscy przecież wiemy o istnieniu sprzęgieł w układach napędowych pojazdów samochodowych, jednak współczesne konstrukcje nie ograniczają się jedynie do połączeń silnika z przekładnią. Zakres zastosowań sprzęgieł jest olbrzymi: od prostych napędów aż po złożone aplikacje, służące do regulacji, pomiarów i sterowania.

Powiązane firmy

Zadaniem sprzęgieł jest nie tylko przeniesienie ruchu obrotowego, lecz również kompensacja niewspółosiowości, wynikających z odchyłek wymiarów, wad mechanicznych lub błędów montażowych. Takie niedoskonałości mogą powodować niepożądane wibracje, hałas i przedwczesne zużycie, a nawet uszkodzenie wałów oraz łożysk. Właściwie dobrane sprzęgła przyczyniają się nie tylko do skutecznej kompensacji niewspółosiowości i bicia, lecz również do uproszczenia montażu. Błędy niewspółosiowości mogą być różnorodne i powinny być uwzględnione podczas dobierania odpowiedniego sprzęgła. Wybór właściwego rodzaju sprzęgła wiąże się ściśle z wcześniejszym rozpoznaniem odchyłek pozycji pomiędzy wałem napędzającym a napędzanym.

Odchyłki te zasadniczo mogą mieć charakter przesunięć (rys. 2):

• promieniowych: polegających na przesunięciu poprzecznym osi wałków, przy zachowaniu ich równoległości;
• kątowych: przecinanie się osi wału napędzającego i napędzanego – osie obu wałków nie pokrywają się, a przecinają pod pewnym kątem;
• osiowych: zmienna odległość pomiędzy wałami – takie ruchy wynikają najczęściej z wydłużenia cieplnego wałów, kiedy to materiał rozszerza się na skutek zmian temperatury;
• bicia: oś obrotu wału nie pokrywa się z osią geometryczną, ruch obrotowy jest wykonywany mimośrodowo.

Błędy współosiowości mogą zostać skompensowane poprzez zastosowanie odpowiedniego rodzaju sprzęgła. W ofercie Elesa+Ganter można znaleźć cztery podstawowe typy sprzęgieł:

• mieszkowe GN 2244,
• helikalne GN 2246,
• Oldhama GN 2242 i GN 2243,
• kłowe GN 2240 i GN 2241.

Sprzęgła z oferty Elesa+Ganter mają dość zbliżoną do siebie budowę. Składają się z dwóch piast montażowych, służących do połączenia z wałkami, oraz elementu pośredniego o zróżnicowanej konstrukcji. To właśnie element pośredni w dużej mierze decyduje o charakterystyce sprzęgła i potencjalnym miejscu zastosowania. Ogólnie rzecz biorąc, wszystkie sprzęgła kompensują przesunięcia, niewspółosiowość lub bicie. Czynią to jednak w różnym stopniu. Wybór odpowiedniego sprzęgła polegać więc będzie przede wszystkim na dopasowaniu jego typu do charakterystyki danego zastosowania.

Artykuł sponsorowany (Elesa+Ganter)