Idea automatów vendingowych, w polskich realiach określanych częściej jako wydających, sprowadza się do sprzedawania bądź wydawania produktów z automatu bez udziału człowieka. Rozwój tego typu urządzeń sprawił, że zwiększył się znacząco zakres produktów, które dziś są dystrybuowane poprzez samoobsługowe automaty. Coraz częściej można je spotkać m.in. w halach fabrycznych, gdzie pełnią rolę uniwersalnych magazynów, z których można pobierać niezbędne materiały eksploatacyjne, narzędzia czy też środki ochrony indywidualnej. Rosnąca popularność automatów wydających wynika w dużej mierze z nowych funkcjonalności tych urządzeń, dzięki którym procesy zarządzania zasobami stają się bardziej optymalne.

Od napojów po maseczkomaty

Chyba większość z nas miała możliwość skorzystania z automatu vendingowego, kupując kawę, zimny napój czy jakiegoś batona. Od tego typu produktów tak naprawdę rozpoczęła się kariera samowydających urządzeń, jednak stopniowo ich zakres roztacza się na kolejne obszary. Do tej kategorii urządzeń zaliczają się bowiem również parkometry, biletomaty, paczkomaty, a nawet tzw. fotobudki. Początkowo płatność za dany produkt bądź usługę odbywała się przy użyciu gotówki (monet bądź banknotów) i żetonów, dziś coraz częściej są to karty płatnicze, a nawet telefony komórkowe.

W obiektach przemysłowych przy użyciu automatów vendingowych coraz częściej są dystrybuowane bardzo różnorodne produkty. W zakładach produkcyjnych służą np. do wydawania narzędzi ręcznych bądź skrawających, stając się istotnym elementem systemów gospodarki narzędziowej. Jednak z powodzeniem można je wykorzystać do dowolnego niemalże asortymentu, w tym m.in. artykułów ściernych, malarskich, spawalniczych, materiałów pomocniczych, chemii technicznej, artykułów złącznych, a także środków ochrony osobistej. Ta ostatnia grupa produktów obejmuje obecnie nie tylko rękawice, ochraniacze, okulary, nauszniki czy kaski, ale również maseczki, chroniące przed przenoszeniem drogą kropelkową wirusów.

Wygoda i szybkość

Usytuowane bezpośrednio w halach produkcyjnych, a często także tuż przy stanowisku pracy automaty vendingowe znacząco skracają czas wydania konkretnego produktu. Nie ma bowiem potrzeby udawania się do magazynu, a ponadto w nowoczesnych urządzeniach proces ten trwa zaledwie kilkanaście sekund i jest nieporównywalnie krótszy niż pobranie takiego samego artykułu z magazynu. Pracownik wykorzystuje bowiem swoją kartę zbliżeniową i czytnik RFID i nie musi wypisywać zamówienia. Dokładna identyfikacja osoby korzystającej z automatu wydającego sprawia, że dostępne są wyłącznie artykuły dozwolone na danym stanowisku pracy, uniemożliwiając pobranie innego asortymentu, a także przekroczenie określonych limitów. Dzięki zautomatyzowaniu procesu wydawania produktów w systemie zapisywane są szczegółowe informacje o pobierającej osobie, liczbie pobranych produktów czy też czasie pobrania. W ten sposób eliminuje się przypadki kradzieży oraz zmniejsza niegospodarność wykorzystania produktów.

Automaty pracują 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu, zapewniając tym samym dostępność do asortymentu bez względu na godziny pracy magazynu, przez co spada ryzyko przestojów w produkcji z powodu braku np. odpowiednich narzędzi.

Sama obsługa automatu jest łatwa i intuicyjna. Pracownik może dokonać wyboru potrzebnego produktu korzystając z ekranu dotykowego, na którym wyświetlane są zdjęcia poszczególnych produktów, dzięki czemu ryzyko pomyłki jest ograniczone do minimum. W razie pomyłki nowoczesne automaty wydające posiadają także możliwość zwrotu źle pobranego produktu.

Zdalna kontrola i zarządzanie

Do najważniejszych zalet nowoczesnych automatów wydających należy również pełna kontrola nad stanem wykorzystania danego asortymentu. W każdej chwili można wyedytować pełną ewidencję historii pobrań i zwrotów każdego produktu z podziałem na wybrany okres czasu, poszczególnych pracowników, działy czy np. konkretne maszyny. W ten sposób pracodawca ma wgląd w wykorzystanie danego produktu, może monitorować czynności pracownika, a także wykryć nieefektywny sprzęt, który zużywa zbyt duże ilości narzędzi, generując tym samym większe koszty.

Kolejną niezwykle istotną funkcjonalnością jest automatyczna kontrola stanów magazynowych, która minimalizuje ryzyko przestojów na skutek braku niezbędnego asortymentu. Dla każdego produktu określony jest stan minimalny i w momencie gdy zostanie on przekroczony zostaje wysyłany alert zgodnie z określonym harmonogramem do odpowiednich osób/działów, aby uzupełnić brakujące artykuły.

Automaty vendingowe, zgodnie z obecnymi trendami Internetu Rzeczy, są coraz częściej podłączane do infrastruktury sieciowej danego przedsiębiorstwa, wykorzystując Wi-Fi, interfejs Ethernet bądź LAN albo zwykły modem. Dzięki temu administrator ma zdalny dostęp do modułu sterowania, za pomocą którego może nie tylko pobierać szczegółowe raporty, ale również dokonywać zmiany konfiguracji różnych ustawień, np. dostępu do asortymentu dla poszczególnych pracowników czy też wszystkich osób z danego działu. Jest też natychmiast powiadamiany o ewentualnych awariach bądź brakach produktów w automacie.

Na co zwracać uwagę przy wyborze automatu?

Dynamiczny rozwój rynku automatów vendingowych sprawia, że obecnie w ofercie dostępnych jest wiele różnorakich rozwiązań, co może utrudnić wybór właściwego modelu. Z pewnością wybierając urządzenie należy zwrócić uwagę na typ automatu wydającego. W ofercie dostępne są automaty bębnowe, spiralowe, szufladkowe czy szafkowe i każdy z nich przeznaczony jest do innego rodzaju artykułów. Dla produktów o większych gabarytach bardziej będą nadawać się automaty szafkowe, natomiast dla małych – dystrybutory z szufladami, zaś dla artykułów BHP najlepsze wydają się automaty z obrotowym bębnem wydającym. Przy różnorodnym asortymencie idealnym rozwiązaniem może okazać się automat z różnymi modułami, jednak zarządzany przez jedno oprogramowanie.

Bardzo istotna z punktu widzenia efektywności pracy automatu vendingowego są jego maksymalna pojemność oraz zewnętrzne gabaryty. Od tego, jak bardzo jest on pojemny, będzie zależała ilość asortymentu, który się w nim zmieści, a tym samym częstotliwość jego uzupełniania. Wymiary zewnętrzne są ważne w przypadku przedsiębiorstw z ograniczoną ilością miejsca. Ideałem są urządzenia wydające o niewielkich rozmiarach oraz dużej pojemności.

Kolejną ważną funkcjonalnością jest możliwość swobodnej konfiguracji półek na wysokość i szerokość w trakcie eksploatacji automatu. Dzięki temu istnieje możliwość zmiany wielkości komór i dostosowanie ich do nowego produktu – nigdy bowiem nie wiadomo, jaki asortyment będzie wydawany w przyszłości. Choć nie wszyscy na to zwracają uwagę, warto również wziąć pod uwagę zużycie prądu przez szafę wydającą i to zarówno w czasie pracy, jak i czuwania.

Jak podkreślają producenci, którzy wdrożyli u siebie automaty wydające, krok ten pozwolił zmniejszyć zużycie niektórych produktów nawet o 25-40%, a jednocześnie pozwolił zredukować koszty związane z prowadzeniem magazynu, a także zoptymalizować zapasy i koszty zakupów.