Jak podkreślił rektor Politechniki Krakowskiej, prof. Kazimierz Furtak, długoterminowa umowa, obejmująca wszystkie jednostki uczelni, wieńczy 25 lat wspólnych działań i otwiera przed partnerami nowe możliwości kooperacji w obszarze badań o fundamentalnym znaczeniu dla światowej nauki.

Nowo podpisane porozumienie PK i CERN dotyczy eksploatacji i stałych usprawnień Wielkiego Zderzacza Hadronów oraz kooperacji przy nowych pracach badawczo-rozwojowych, związanych z projektami nowej fizyki. Przedstawiciele CERN zwrócili uwagę na naukowe wsparcie wysokokwalifikowanych specjalistów z Krakowa, m.in. z obszaru fizyki, mechaniki i budowy maszyn, automatyki, elektroniki, inżynierii projektowania, optymalizacji, testowania i kontroli jakości elementów i systemów akceleratorów oraz detektorów.

Przedstawiciele krakowskiej uczelni przypomnieli, że w stworzeniu najpotężniejszego instrumentu naukowego CERN - Wielkiego Zderzacza Hadronów (Large Hadron Collider), który ma pomóc m.in. w odkryciu tajemnic powstania wszechświata, znaczący wkład wniosło krakowskie środowisko naukowe, w tym uczeni z Politechniki Krakowskiej. Już w 1990 r. dr inż. Tadeusz Kurtyka, adiunkt w ówczesnym Instytucie Mechaniki i Podstaw Konstrukcji Maszyn PK, wziął udział w pionierskich pracach prowadzonych w CERN nad koncepcją akceleratora LHC i od tego czasu datuje się ścisłą współpracę jednostek.

W 1997 r. na mocy umowy o współpracy pomiędzy Instytutem a CERN pracownicy naukowi krakowskiej uczelni zaczęli na bieżąco uczestniczyć w projektach związanych z rozwijaniem koncepcji Wielkiego Zderzacza Hadronów. W 2011 r. Politechnika Krakowska i CERN związały się pierwszą oficjalną umową o współpracy. Według władz krakowskiej politechniki, uczelnia ta była jedną z pierwszych w Polsce, które zostały wyróżnione zaproszeniem Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych do zawarcia tak szerokiego porozumienia.

W ciągu 25 lat współpracy z CERN naukowcy PK zajmowali się takimi zagadnieniami jak: rozwijanie struktury magnesów dipolowych, projektowanie urządzeń typu ekrany termiczne i systemy chłodzenia, rozwijanie koncepcji linii nadprzewodzącej służącej do zasilania i sterowania magnesami korekcyjnymi, struktura połączeń nadprzewodników.

Ważna grupa prac dotyczyła opracowania unikatowego systemu kompensacji termomechanicznej akceleratora pracującego w ekstremalnie niskich temperaturach oraz programu optymalizacji stref połączeń magnesów nadprzewodzących. Przełomowym osiągnięciem uczonych z PK było także wprowadzenie do projektowania akceleratorów cząstek elementarnych analizy opartej na funkcji niezawodności, która do tej pory nie była stosowana na szerszą skalę w tej dziedzinie.

Efektem współpracy specjalistów z Politechniki Krakowskiej z CERN oprócz innowacyjnych rozwiązań badawczych są habilitacja, sześć doktoratów, 20 prac magisterskich oraz ponad 100 publikacji o światowej randze i ok. 100 raportów technicznych. Z możliwości odbycia w CERN różnych form stażów skorzystało kilkudziesięciu studentów i pracowników Politechniki, niektórzy związali dalszą karierę naukową z CERN.

Europejska Organizacja Badań Jądrowych prowadzi badania podstawowe w dziedzinie fizyki cząstek elementarnych, co wymaga budowy wyrafinowanych instrumentów naukowych, jakimi są akceleratory cząstek elementarnych. W pracach CERN uczestniczy obecnie międzynarodowe grono 11,5 tys. ludzi nauki, także z Polski, która jest członkiem organizacji od 1991 r. Z organizacją współpracuje obecnie 12 polskich jednostek naukowych.

PAP - Nauka w Polsce